در ابتدای این مراسم علیرضا قزوه مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری با اشاره به انتخاب اشعار این کتاب از میان اشعار نیما تا شاعران معاصر توسط وی، محمدجواد آسمان و مصطفی علیپور گفت: این کتاب در دهلی منتشر شده و ترجمه ارمنی و عربی و اردوی آن نیز مهیا شده است که ترجمه ارمنی آن تا یکی دو ماه آینده در ایروان منتشر خواهد شد.

همچنین سعیده حسینجانی مدیر دفتر ترجمه حوزه هنری نیز در این مراسم در سخنانی بیان کرد: در ابتدای سال جاری ۱۷ عنوان کتاب ترجمه از تولیدات مرکز ترجمه رونمایی شد که یکی از آنها همین کتاب بود. قرارداد ترجمه کتاب در خردادماه با نشر «روپا» که امروز معتبرترین ناشر هندوستان است بسته شد و کتاب با دفت خاصی توسط ناشر منتشر شده است.

وی در ادامه از طی شدن مراحل چاپ دو اثر دیگر از این مجموعه به زبان روسی خبر داد و افزود: آقای دکتر افتخار عارف رئیس سابق موسسه اکو که الان در پاکستان حضور دارند، اعلام آمادگی کرده‌اند تا گزیده شعر زنان ایران و نیز گزیده داستان معاصر ایران را به زبان اردو ترجمه کنند.

گلچین ادبیات ایران باید ترجمه شود

در بخش دیگری از این مراسم، فاضل نظری معاون هنری حوزه هنری نیز در سخنانی با تجلیل از اقدام عزیز مهدی برای ترجمه اشعار شاعران نوگرای ایران گفت: آقای عزیز مهدی شخصیتی است ممتاز که کارش به دلیل تسط به زبان انگلیسی و گفتمان فکری انقلاب اسلامی ستودنی است و باید قدرش دانسته شود. این دست اتفاقات است که چهره واقعی فرهنگ ما را معرفی می‌کند و حیف بود که جامعه مخاطب هندوستان از این اثر بی‌نصیب باشند.

وی با تاکید بر اینکه باید در ادامه به فکر ترجمه رمان نیز باشیم گفت: حواسمان باشد که برای دیده شدن در دنیا نیاز به مترجم مقبول داریم تا وقتی کاری از ما ترجمه کرد آن کار در کارنامه کاری او قرار بگیرد. به باور من باید برای ترجمه آثار ادبیات انقلاب دنبال یک کاتالیزور باشیم و زمان مورد استفاده برای ترجمه را کوتاه کنیم.

معاون هنری حوزه هنری، ادبیات انقلاب را سرمایه‌ای نامید که خلق آن حاصل لطف و بارش رحمت خداوند بر سر ایران است و گفت: آثار انقلاب اسلامی یک گنجینه معرفتی و سرمایه معنوی است که آنقدری که به دست آمده برایش تلاش نکرده‌ایم. اگر در حوزه شعر پس از انقلاب اسلامی می‌بینید که با مزرعه پر بهار مواجه شدیم، باید به این بخش هم فکر کنیم که ما برای آن، چه کرده‌ایم. این درخشش‌ها، لطف خدا بود. ابر رحمت الهی باریده است و اتفاق افتاده و علاقه به شعر و ادبیات رشد کرده است. درباره دستاوردی که در ادبیات انقلاب اسلامی به دست آمده است، دیگران فکر می‌کردند شاید باید ۲۰ یا ۳۰ سال صبر کرد تا به نتیجه برسیم. اما دیدیم که با چه سرعتی به این دارایی رسیده‌ایم. اگر می‌خواهیم دستاوردهای ادبیات دیده شود، باید گلچین و ترجمه‌ای از ادبیات ارائه بدهیم و شخصیت برجسته‌ای در کشور مدنظر، انگیزه پیدا کند و این آثار را ترجمه کنند.

ترجمه به مثابه رهایی از زندان

عبدالحمید ضیایی شاعر و برگزیده جشنواره شعر فجر نیز در این مراسم تاکید کرد: زبان زندانی است که ما را از شش جه محاصره کرده است و یک راه برای رهایی از این محاصره ترجمه است. البته برخی بر این باورند که شاید این ترجمه رفتن از زندانی به زندان دیگر باشد اما به باور من مانند رفتن از سلول انفرادی به بند عمومی است.

وی افزود: برخی گفته‌اند که اصل ترجمه نیز خیانت است اما بانیان این نظر مانند موریس بلانشو خود کتابی نوشته‌اند با نام لذت خیانت و خود را ناچار از این خیانت می‌دانند.

ضیایی با تبریک به عزیز مهدی بابت انتشار این کتاب گفت: این کتاب میان زیبایی و وفاداری به زبان شعر و فهم مبدا و مقصد زبانی توانسته پلی برقرار کند و به نظر می‌رسد که در این کتاب شعر نه ترجمه که مانند کاری که فیتزجرالد با خیام کرد، بازآفرینی شده است.

موسی بیدج نیز در این مراسم  در سخنانی با اشاره به‌ رابطه خوب میان ایران و هندوستان در گذر تاریخ گفت:  ما سابقه مهمی ارتباط تاریخی میان ایران و هندوستان داریم و به نظرم این کشور بسیار مشتاق است تا بداند ما امروز در ایران چه می‌گوییم.

وقف ترجمه ادبیات انقلاب هستم

عزیز مهدی مترجم هندی این کتاب نیز در این مراسم در سخنانی با بیان اینکه این ترجمه را جزو افتخارات خود می‌داند گفت: من علاقه عجیبی به ایران دارم و ترجمه ادبیات ایران را وظیفه خودم می‌دانم. سعی کردم و می‌کنم که شاعران زیادی در ترجمه‌هایم بگنجند امیدوارم در نوبت‌های بعدی چاپ این کتاب تعدادی دیگر از شاعران را به آن بیافزایم و همچنین به زودی نسخه الکترونیک کتاب نیز منتشر شود.

وی ادامه داد:  در این کتاب از هر شاعر ایران که شعر نو سراییده و پس از نیما ظهور کرده بود یک شعر آمده اما برخی شاعران به خاطر کوتاه بودن حجم شعرهایشان، صاحب دو سه شعر در کتاب هستند. ما در این کتاب تنها روی شعر سپید و نیمایی کار کردیم و دست به غزل نبردیم چراکه زیبایی آن را نمی‌شود ترجمه کرد. ما سعی کردیم اشعاری را در کتاب قرار دهیم که تصاویری ناب دارند.

مهدی گفت: من خودم را وقف ترجمه ادبیات انقلاب اسلامی کرده‌ام و تا زنده‌ام دست از این کار بر نخواهم داشت. از حوزه هنری نیز می‌خواهم که این کار را متوقف نکند.

وی در ادامه از آغاز ترجمه مجموعه داستان‌های معاصر ایران به زبان انگلیسی و پیگیری برای انتشار ترجمه هندی کتاب «آن ۲۳ نفر» خبر داد.

به یاد فارسی باشکوه در شبه ‌قاره

در پایان این مراسم محسن مومنی‌شرف، رئیس حوزه هنری نیز در سخنانی ضمن ابراز خرسندی از اینکه ترجمه آثار ادبی ایران تبدیل به یک جریان در حوزه هنری شده است، اظهار کرد: زمانی اگر اثری از ادبا و پژوهشگران ایران ترجمه می‌شد؛ اتفاق بزرگی محسوب می‌شد، اما امروز این ترجمه‌ها متداول شده و اخبار فراوانی در این زمینه می‌شنویم.

وی ادامه داد: استحقاق ادبیات فارسی این است که در جهان شناخته شده باشد و از این موضوع غفلت شده بود. ادبیات بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را باید بیش از پیش بشناسانیم.

مومنی همچنین گفت: از عزیز مهدی و خانواده ایشان متشکریم. پدر ارجمند ایشان، پروفسور اختر مهدی، سال‌هاست که برای ادبیات فارسی در هندوستان زحمت می‌کشد و ایشان و پسرشان، خادمان ادبیات فارسی هستند. عزیز مهدی از دستاوردهای زبان فارسی و دانشگاه‌های ایران است. ایشان امروز اشعار بسیار خوبی به فارسی می‌گویند. امیدوارم همه کسانی که به ایران می‌آیند و در حوزه زبان فارسی فارغ التحصیل می‌شوند، رها نشوند.

رئیس حوزه هنری خاطرنشان کرد: وقتی به یاد گذشته پرشکوه زبان فارسی در هندوستان می‌افتیم، اندوهگین می‌شویم. به ویژه بی‌مسئولیتی خود را نسبت به ادبیات و زبان فارسی که می‌بینیم، غصه‌مان مضاعف می‌شود. زمانی فارسی، ادبیات فاخر هند بوده و بزرگان هند به زبان فارسی تکلم می‌کردند. البته به این معنا نیست که امروز نشود کاری کرد. تجربه دکتر قزوه نشان  داد که زمینه برای آموزش و ترویج زبان فارسی در هندوستان مساعد است. اما باید به این پرسش که چرا به احیای زبان فارسی در کشورهایی مانند هند بی اعتنا هستیم نیز توجه کنیم تا در آینده شرمنده نباشیم.

وی با تاکید بر اینکه عزیز مهدی در آینده همان کاری را خواهد کرد که موسی بیدج مترجم ادبیات عرب انجام می‌داد و خود حلقه وصل ادبیات فارسی و هم نسلانشان در هندوستان خواهند بود. همچنین افرادی همچون عزیز مهدی می‌توانند زبان اردو را هم به ما بشناسانند. امروز از زبانی که در همسایگی ایران حضور دارد، بسیار کم می‌دانیم. در حالی که شناخت زبان اردو باید از اولویت‌های دانشگاه‌های کشورمان باشد. این زبان به لحاظ فرهنگی، خویشاوندی در رسم و رسوم و همچنین به لحاظ مخاطب مهم است. زبان اردو و فارسی بسیار نزدیک به هم هستند. ما به زبانی که بیش از یک میلیارد مخاطب دارد، بی اعتنا بودیم.

مومنی‌شریف ضمن تشکر از افرادی که در ترجمه و انتشار کتاب «شعر مدرن ایران» فعال بوده‌اند، عنوان کرد: در آینده از مرکز ترجمه حوزه هنری خبرهای زیادی شنیده خواهد شد.